هساره
هەر پاییز وەشەن چیرۆک هەڵوژیاێ خەڵک لە چوارمین مێهرەجان کورتە چیرۆک هەورامی لە شار پاوە بۊیە.
.
تازە پایزی وەڵین بیێبێنێ هەژدە ساڵێ، شش تەژدیدێم ئەوردێبێنێ.
سەعڵڵا بابەو زارای پەنەم واچێ:
بی بە کوڕوو تیمساڵوو قن سوولی( تیمسار کنسول)
ئێننەت مەۮەو چووری سەردۮانێت هاڵێ مەکەروونۆ، ئی هەڵاوە نیەیتە چێشەن؟سەرەرە و چێرەرە قیتە قیت مەی و مەلی؟
فوکولیێ مەۮەی لاوە سەرەت ماچی مانگاوێ لێسەنۆ. خۆ گۆشوو گاویەنە نەوتێنان، تۆ ونیەسێوە بیێنی ڕۆڵە گیان ئەمن ناسەنم وەرووبان بگنۆ بارە لۆم ئاڵفوو عەبەو عەتالینە ئەوردەنۆ کەردەنم کڵاوڕۆچنەرە، جارەی تۆ دەمت بۆ شۆتی مەدۆ.
بانجیڵەکێنە مندرابێرە دەسبێحەکێش خولێ دێ دۮانێش چێڕێ کەردێبێنەی، نابەڵەۮ واچێ قورعان بە هەقت ئی کوڕە بەسەزوانە ونەیش کەردێنە.
هەڕەشێ کەرێ ئەوی جار پی کووجیێرە بوویەری با توەرداسیە مەپاچووتەرە، سەرە قۆقز.
ئانە پەم کریا وای نەکەرد بە دواری شڕی. کەردانێش بەنی کەوۆ.
نیارێنێ ورتە کەروو، دوێ قولێم بێنێ دوێتەرم قەرزێ کەردێ.
یاوانەی لێبەرە مەۮیەو ئەۮام تازە گەلەبێرەنە ئامێنۆ، دەرقاچەو پانتۆڵەکانش کەردەبێ چیری گۆرەوەکانشەرە، ئێننە قەلداسێ قەۮوو گۆرەوەکانشۆ بێنێ بە زۆر ڕەشاییشا دیار بێ ،تۆرەکەو لێسەکەیش هێشتا مێشەنە نەکەردەبێوە، پا چلێ هامنینە هیتەی پاڵەی لاستیکینێش پانە بێنێ، مەشی پێسەو پوورەو هەنگی دەوروو دەبە شۆتەکەینە گیزنێنێ، ئێتر تۆزە با بندرۆ، فێسێوەش سەرەوە بێ ئێننە وەرەتاوی دەیبێ وەنە مەغمەڵەکەش سوورۆ بیەبێ، لیرێوە عوسمانی سەروو تەوێڵێشۆ برێقە دێوە، ئیسەیچە نمەزانوو ئەۮام بە چێش تیکە ژاوێ، دوێ دۮانێش دەمەنە بێنێ. بە مەقاش پەنجایێوە گۆشتش قەدۆ گیر نەی(ئیسە مەزانوو پچی بابەم هەمیشە واچێ ئەم چێخێم واسێنێ)
گەرەکم بێ پسکۆ پسکۆ لاشەرە بویەروو نەوینۆم، چەمش کەفت پەنەم
ماچۆ چێشەن هەم چ کەتنێوەت دەینۆ قەڵبەزەن؟
واتم هیچ ڕەمەی ڕەمەینان.
دەس و پلەیم شت و تەکەم دا لاو سفرەیوە بابەم ماچۆ دا هەتیم لوە ئا پەیتە بشۆرە بۆ هەرێ تۆپەی مەۮان، حەلاوەی واڵێم بە ڕوەنی وێمانە وڵۆشەش کەردێبێ پیازی وردێش کەردێبێنە، نانەی گەڵاگەڵەیش کەردێبێ، باۮیێوە مسینەما بێ پەڕش کەردێبێ دۆ و شویتە و وەنەتەقیش وسەبێنە، ئێننەو یەرێ ئاڵف کەنانم وارد، بابەم وەروو وێشەرە بۆڵە بۆڵ کەرێ و واچێ: مافەتە گیری یا خوڐا، ئەی چڵ بدۆ لەمێت دوانزە مانگە ماچی مڵان چەکنەینی؛ماچۆ ئێننە پەی واردەی زرنگەنی ئێننەیچە پەی دەرس وەنەی زرنگ بیبیایشی دەسوو وێت شەنەبێت. قسێ مەی قسێ مەوڕۆ، کابرەیوە واچێ ساڵەی لوان کارگەری بە وشکە، ڕۆیوە پەنج تمەنێ، وێرەگە ئامانەی یانە فرە ئەورام بێ، نانەی فرێم واردە بابەم واچێ ڕۆڵە گیان ڕۆیوە چننە کارت کەردەن واتم وشکە پەنج تمەنێ، واچێ ئەی ڕۆیوە پەنج تمەنێ بدەیمێ پەنەشان بە تەڕە نمەگێرات.
تێرم وارد و غیرەتی گرتان، قسەکێ سەعڵڵای سۆی دێنێوە جەرگیم، خوۮا تل و توەنت نەگرینی ئەگەر مەلوو پەیش ئەوەم دەسەنە بەرمەشۆ، ئەگەریچ نمەلوو خۆ مێراق مەکەروو.
ئەۮام ماچۆ نیمەڕۆدما مەلوو پەی باخی هەڵووچە چنیەی، دەمی عەسر بۆ ساناڵەو هەڵووچەکان جەمۆ کەرە، هازیم نیەنە چەنە بەورووشانۆ.
بابەیچم چەولاوە بە لارەلووتێوە ماچۆ ئانە پەنج قەرانێ بەرەو وەڵێ ئانەیەنە بلی پەی باخی لوە لەو ئۆسا ساڵەی دەلاکی ئا فوکولیێتە بتاشە. هەر ئی فوکولیێ و قیتە قیت کەردەیتە وسینۆ قنێرە، دەسە و لەیوە تەجدیدێت ئەوردێنێ، بنیشەرە یانەنە چوار کەلیمێ دەرس بوانە، با سەوەی و دوە سەوەی نەوی وەرهەتکوو خەڵکی. خوۮام بە هیچ دینێوە نەپرسابۆ وێرەگە پی فوکولیانتۆ بەینۆ یانە بە ئیورینگی مەپاچووشانەرە.
پەنج قەرانیێوەم جە بابەیم ئەسە و لوان ڕوەو دەرە باسام پەی دەلاکی مەۮیەو یەرێ چوار ڕیش چەرمێ نشتێنێرە تەماۮارێنێ نۆگەشا بیاوۆ. لێ دووکانەکەی دوو دریا بێ ئێننە جگەرێشا کێشەی بێنێ چەم چەمی نەوینێ.
یۆشا سەروو سەندەلیەکەیوە نشتەبێرە سەرەش کەردەبێ پیازوو کەرووکی، کەفش دا بێ ئەو ڕیشیش ئوسا ساڵە تاوەی نە تاوەی واچێ ئا فوو کەرەنە گپانت با کافرمانەکە ڕیشەکەیت خاس بتاشۆ، پەلێوە ڕۆزنامە وەروو دەمیشەنە بێ، کافرمانەکەی پەنەش سەڕێ. ئوسا ساڵە جار جارەی وەروو وێشەنە گڕینگێوە کەرێ.
باورە دەمەکەیت، لادە زوڵفەکەیت
کەرەم بە لەلەو تەنیا تفڵەکەیت
خوۮای چی نەکەردان، تەوەن نماکێت
گرد ڕوەی ماچ کەروو میاچەماکێت
چەو لاوە لالۆ ئەولغەفوور واچێ، هەرزەکار بێنێ سێرەو ئی کوڕەینە، دیێ پەی ئەم، خەتم نەدابێ، چەنی بابەیم لوەیمێ کاروان پەی مەیۮەشتێ، قاترێوەما بێ، سرکە بێ، بارە تف و هەمرۆ لتێما وەنە نیا و تەنگمان دا و کەوتێمێ ڕا، خۆ ئا وەختە پێسەو ئیسەیە نەوێ واردەی خاس دەس بگنۆ، ئەۮام بڕێوە قاوتش کەردەبێ و وەرهەڵیزێوە دۆ، یەرێ شەوێ و یەرێ ڕۆی ئانە واردەما بێ.
تف و هەمرۆ لتەما واڕاوە بە گەنمە و هۆڵاخەکێما بارێ کەردێ، چا لەولەو گەڕیەنە مەۮیەو یۆ نا شۆنەمانۆ مەچڕۆ کاروانی ئا بوێسە، قاترەکێ گتێوەش داوە بەدەنگەکەی و ئێمەیچ مدرەیمێ، کابرا یاواما پەنە و ماچۆ ئا بارەیتانە بووزدێ، بابەم ماچۆ پچی؟ چێش قۆمیان؟ کابرا جواوش نەۮاوە و کوڵە گۆچانەیش دەسۆ بێ، یەرێ چوار گۆچانێش شەنێرە ئەو بابەیم، ئەمنیچ حەیوەتیەینە پێسەو تووڵەو قەڵوەزی مەلەرزوونە، بابەم هەڵمەتەش دا گۆچانەکێش ئەو دەسوو کابرەینە ڕنیەرە و نیاش چیری، پەم ماچۆ هەوساروو قاترەکێ کێشە و بگنە ڕا، کابرا چیریەنە هاوار کەرێ بیاودێ کوشتانێش
مشقوزمه‌و گه‌ماڵی بوو فت که‌ری سه‌بیله پێسه‌و لیانە مرۆچەی مجیه‌ی ملوو بابه‌یمه‌ره و کابراشا چیری چنگانشه‌نه به‌ر ئه‌ورد. چه‌و لاوه پیه‌یوه سوێڵ چه‌خماخی که‌ڵه‌گه‌ت، میاشانێش تفیت ته‌کنه‌یبیان سه‌رشۆ، ئاتاڵه بی ئه‌و خه‌ڵکه‌که‌ی و خوڕاره ماچۆ ئانه چێشتانه‌ن سه‌روو ئا به‌سه‌زوانه‌یوه، خه‌ڵکه‌که دڕنه‌یشا دا وێشان و پێسه‌و ئاوی که‌ری ملوو ئه‌یریه‌ره کوڵ ئه‌هوه‌نێ بیێوه. مه‌وڵه‌قه‌ی فه‌رێحه‌م که‌وته‌نه و ئامه ئه‌وشیش ئه‌وردە بابه‌یمه‌ره و به خەڵکەکەی واتش به خوۮا کوڵینتان فه‌لاقه مه‌که‌روو. به کابرای ماچۆ با په‌رده‌چیۆمۆ مه‌ۮه‌وت ده‌موو گه‌ماڵانۆ کێشه‌ماڵێ ئی ده‌گه‌یته بۮانێ. ئه‌ویچ پانتوڵێ که‌وتێبێنێ گه‌روو قاپیش، په‌یوه وه‌روو په‌یوه دما، هه‌ڵمه‌ته‌ش دا ده‌سش ماچ که‌رۆ، ماچۆ لوه بوویه‌ره وه‌روو چه‌مانمۆ، گوو تەختە چەناکێ بابەو ئانه‌یه نه‌هاش بڕیه‌ی.
کابرا نه‌ویبیا پاچێنێمانه‌ره، ڕوه‌و ئه‌ده‌یش و بابه‌یش چه‌رمێ.
که‌وت وه‌ڵێمان و به‌ردێمێشۆ ڕوه‌و یانه‌و وێشان، په‌و تڕ و تفاقیشه‌ره پیه‌یوه ده‌سه‌ڵاتدار بێ و کێخواو دەگاکێ بێ. ئێننه‌ش په‌نه نه‌شی مه‌ۮیه‌و ژه‌نێوه باڵا بەرزە، سه‌ره‌ش ته‌قیێ پا بێخوو دارانۆ، وه‌ش په‌نه که‌وتێوە، ئاو و ده‌م وه‌شه، سه‌روینه‌یش بینابێوه و تاویابێوه ملشه‌ره، خه‌یر ئامه‌یش که‌ردێمێ و دماو وه‌ش و تشی به بابه‌یم ماچۆ پچی بە ته‌قه‌و تفه‌نگی دیارت نیه‌ن؟ بابه‌یچم گوڵوێزه‌یش قووته دا و ماچۆ وه‌ڵڵا چووزانوو نه‌په‌رده‌چیانم.
کابرا جگه‌رێوه لاپێچش که‌رده‌نه و دوێ یه‌رێ مژێش داوه‌نه و بە ژەنەکێ ماچۆ ئا لوه چه‌یوه‌ما په‌ی به‌وره و وارۆکێوه سه‌ره بووڕه و که‌ره‌ش فڕووجاوه په‌ی وێره‌گه‌ی.
دیار بێ بابه‌م وه‌ڵته‌ری که‌ین و به‌ینێوه‌ش بێ چه‌نی ئی یانه‌یه و تووته‌م کوڕوو مووسایان بۆ بابه‌م بیس سی وارۆکێ زیاته‌ریش واردێبێنێ چی یانه‌نه. گه‌ماڵێوه‌شا بێ لێبه‌ره‌نه ئێننه‌و هۆریەڵێوه بێ، حه‌یوه‌تیه‌ی گه‌ماڵه‌که‌ینه نیارێنێ بلوو دەس بە ئاۆ. بابه‌یچم حه‌ز که‌رێ هه‌ر جۆره‌ی هه‌ن ئه‌م بلوو به‌ر، پاسه بزانوو ورده قسێش بێنێ چه‌نی کابرای سوێڵ چه‌خماخی!
توومەز بابەم قەرار بیەن کابرای سوێڵ چەخماخی بەرۆ پەی سلتان ئیساقی کەرەشێڵەی سەرە بووڕانێ و دوعای کەران زەوڕۆشا بۆ و ئەگەر ئادێ زەوڕۆشا بی، واڵێ ژەنەکێش بۮان بابەیم! ئی کەین و بەینە حەفت هەشت ساڵێن بیەن، کابرایچ هەڵمەتە شەقما پەی کەرێ، دڵش واڵێ ژەنەو کێخواوە بیەن.
ئامێمەی لێ ڕەینە واتم بابە ئا پیا چێش واچێ؟ ماچٶ بازەش سەرەش سێ تڕێ بابەیشۆ. چووزانوو چننە ساڵێ چی وەڵی قسەی دەممەنە کەفتەرە سەرەم لوا جەفتەرە. وەلحاسڵ ئانە بی ئاخر کاروانوو بابەیم، هەر چی وارۆک و چای وریەیبێنێ سەرەشا قننەو مانێوە بەرشی.
لالۆ ئەولغەفوور پاسە باسوو چەنەئامەی بابەیش کەرێ نابەڵەۮ واچێ بابەش ئەگەر ڕوسەموو زاڵی نەویەبۆ پژمەو پڵەنگی بیەن.
توومەز نۆگەم یاوان و ئوسا ساڵەی واتەن بۆ بنیشەرە با ئا فوکولیێتە بتاشوو، ئەمنیچ نیەنان چی دنیەینە و نوقم بیێنان لێ وێمەنە.
ئوسا ساڵە سەرەش کەردان هێڵە بێ توکڵ و زیانێرە ڕوەو باخی، لێ ڕاو دەرەزیۮیەنە هەر قسێ کابرای لێ گۆشیمەنە زرنگیێنێوە، یاوان باخ مەۮیەو ئەۮام سێوەروو هەڵووچەکەو لچوو دەرەینە پاڵاکێش نیەینێش چیری سەرەیش و وەرمش پۆرە کەوتەن.
چڕیم ئەۮا گیان چنگڵەکە نا چکۆ تا بەرووشۆ، چڵەکیارە و ماچۆ کەی ئەومێنی؟ وەختەبێ جەرگم بۆ کەواو پەیش، لووتەت گرتیبیا گیانش بەرشێ.
ماچۆ ڕۆڵە نەچریبیانێت تا وێرەگە خەوەرمۆ نەوێ، کەوتیمێ ڕا ڕوەو یانەی، لێ ڕەینە ئەۮام ماچۆ ڕۆڵە ژەنی ئی زەمانەیە وەششانەن، بە خوۮا نۆوەیوە بیێنان سەروو یانەیوە چەنی چوار هێوەران و یەرێ سێتان و هەسروە و هەسوورەی، زەردەی نەکەوتەن، تەشتەی نانەم کەردێنە و هەڵیزەم ژەنێنە و گەوڕ و کاۮانم کەردەن، ژەنی ئی زەمانەیە تا قاقوو نیمەڕۆی هۆرنمێزان.
ئەوە ساڵە ناوەشە بێنێ، چلێ هامنێ بێ هێڵەت نیەیبیارە وەروو گەرمەینە ترەکێ، لەمەم پەڕە بێ بە حەلاوێوە مژن کەرێنێ بە ڕیواوانۆ، بۆ چاشتێ لوەیبیا سەرەمەرە بێختیارە گنێنێ، بابەت قڵیەو گۆشتوو گێسکی و هەڵوە ڕەشانش گەرەک بێ، بە هەر گیانەکێشێوە نەوۆ قڵیەکەم نیا سەر. وێرەگە لوان سەروو بانی هەر پاسە سەروو بانە ناویاکەیوە دەمەلەپەڕوو کەوتان، دێرەی مەدیەو بابەت ئامە سرنگیەیوەش نیا چیری سەرەیم، واتم دەست وەش بۆ پیاکە، ماچۆ ئینە تەڵاقش بۆ پێسەم زانان جە زوان کەوتێنی وەیلا سرنگیاکێت پەی نەورێنێ!!!
قسێ ئەۮەیم و قسێ کابراو لێ دەلاکی ئەیرشا نیا جەرگمۆ، پڵۆمەی گرتانێ و ئاننەش نەمەنەبێ بگرەوو.
یاوەیمەی لێبەرە مەۮیەو بابەم نا لێ حەوشێنە لێ دەسماڵەکەیشەنە دوێ گڕگێ بێ قابیلیەتێش ئەسێبێنێ و دەم جگەرە براڵوونەکەش دەمۆ بێ و پووکێ دێ جگەرەکەی و بە ئەۮەیم ماچۆ بەڵخاخ خاتوون نیمەڕۆ تا ئیسە لوەینی مایەت بیێنە چنگڵەی هەڵووچێ؟ ئانە گلاراوەتا بێ بلدێ میوە دەیمە لاتایێوە هاڵێچ بەوردێ؟
خوزگە بابەم تا ئیسە ئەۮامش بە نامێ چڕیێبۆ یا واتەبۆش وەشەم گەرەکەنی؟ شەراوم کەردەبۆ نۆ مزگیەو پاوەی تا ئیسە ئەۮامش نەلاونەینە.
ئەۮاو زەوڕوان، کارەکەرەو یانەی، گەوڕ و کاۮان کەرەو یانەی، نانەپەچەو یانەی، ئەرک بە کۆڵەو یانەی، ئەی پچی شەریکە و وەشەویسەو پیای نەوۆ، پچی غەدرش وەنە بکریۆ؟
ئا پۆپەڕەشە، ئا دەردێ، ئا ناوەشیە دامەنوو فرێوە جە پیانوو ئێمەش گرتەنەرە و وەرشا نمەۮۆ. ئەگەریچ تاک و ترووکەی ئی ناوەشیەشانە نەوۆ، جاڕە مەدریۆ دەگارە شەکلەن، یۆ ماچۆ ئەوڕوو هەرچی پیەین بەردەنش ئەویتەر ماچۆ پەی شەقان خاسەن، فرێچ ماچان حەتمەن عەیبێوەش هەن پاسە لوان چیروو باروو ژەنەکێش.
سەعڵڵا گەرەکش بێ بە توەرداس ئەم پاچۆرە وەروو ئانەیە چەنی زارای وەشما ئەی یەکترینی.
کابرای کاروانی گەرەکش بێ بە پەڕۆیوە سەوزوو سلتان ئیساقی و بە کەرەشێڵ سەرەبڕیەیوە لچوو سیروانیەنە، ژەنێوەتەری بەورۆ سەروو ژەنەکێشەرە.
بابەم تەماۮار بێ ئەۮام مەردێ بۆ و جە دەم کەوتێ بۆ تا سرنگیایوە بنیۆ چیری سەرەیش.
سەۮ دەحفێ ژەنی سەروو مانگاو سارەما بیەی کوشیەینێ و بە نێرەژەنوو هەڵیزێ فەلاقە کریەینێ.
کەوتێمەی دەمەو وەهار ئەۮام کوتووپڕ ناوەشیێوەش گرت و نەوەردش حەفتێوە مەردە و سەعڵڵایچ ئێننە ڕینگناش سەرەو زارایرە ئاۮیچە پووتەی نەفتەش کەردە وێشەرە و کڵووکۆش مەردەرە.
خۆزگە وەهار نەویبیا و هەمیشە پایێز بیبیا، وەس نەوێ پایێزەنە ئەۮام بێ و وەشەویسەم بێ.
بڕێوە کەس تەنیا لێ قەورێنە مەسیۆوە پێسەو ئەۮایم.
.
.
.
