هساره
” ئاێەم ئاسنی و پەڕەوازڵەک ”
هەر چەن ئاێەم ئاسنی مەتەڵمان لە سۊکێگ لە ناو پێشانگا وساۊد ،بەڵام هەمیشە مەردم فرەێگ لە دەورێ کوو بۊن و تماشاێ کردن.
ئامرازەیل وەرچەوگر بەرقی فرەێگ لە ئەورە بۊ .بەڵام ئاێەم ئاسنی یەکێ لە وەرچەوگرترین و خاسترین ئامرازەیل ئەورە بۊ.
گەورا و بۊچگ چەنی‌چەن‌جار چێنە لاێ و جۊلیان ئڵاجەۊ بازوەیلێ و سەر جوور قوتی و تەنیا چەو نارنجی ڕەنگێ وە ئڵاجەۊێگەو تماشا کردن.
ئاێەم ئاسنی هەم سەر و بازووەیلێ تەکان دا ،هەمیش تۊیەنس وە پرسیارەیلێ کە لە لێ پرسین پاشخوان بەێد.
ئەڵبەت نە هەر پرسیارێگ ها ،بەشکم تەنیا ئەو پرسیارەیلە کە وەرجە وە لە ڕۊ دیوارێگ لە شانێ نۊسیاۊن و ئەۊیش ئڕا پاشخوان دان وە ئەوانە وە خاسی سازیاۊد.
سەرکیشی‌کەرەیل باێەس لە پرسیار شمارە یەکا شروو بکردان:
– ناود چوەس؟
ئاێەم ئاسنی وە دەنگ قرچ قەۊ خڕەخڕ کەرێگەو پاشخوان دا:
“ناو…من…تروومە.”
پرسیار دێیەم یە بۊ: لە کوورە پەێا بۊدە؟
– “من…لە…ناو…ئەزموونگا…پەێا…بۊمە.”
سێیەمین پرسیار: ئێرنگە پسا چ کارێ کەی؟
ئاێەم ئاسنی لە حاڵێگا کە چمانێگ وە دەم بەسیاگەو پسا خەنس ،پاشخوان دا:
“ئێرنگە…پسا …پاشخوان…پرسیارەیل…بێ‌نرخ…ئیوە…دەمەو.” و ئێکەش وە دەنگ ئڵاجەۊێگەو خەنس.
مەردمیش خەنسن و ئێکەش دجارە دریژای دانە پرسیارەیلێگ کە وەرجە ئەوە ئامادە بۊن:
فرەتر لە چوە خوەشد تێد و لە چوە قێزد تێد؟
“فرەتر…لە…گیشتێ…لە…ڕۊن…چەور…خوەشم…تێد…و لە…بەستەنی…وەل…مرەباێ…زەردەلۊا…بەدم تێد.”
مەردم دجارە خەنسن و نووڕسنە پێڕستەو تا پرسیار پەنجم لە ئاێەم ئاسنی بپرسن: بانان ڕوبووتەیل چۊنە؟
” بانان…فرە خاس و…وەرچەبگرێگ…ها لە…موودەێان.”
ئیوە ئڕا چە کارێگ سازیاینە؟
– “من…بایەس…کارێگ…بکەم…کە ئڕای…بەرنامەڕێژی…بۊمە.”
ئێ کەش پرسیار ئاخر لە لێ کردن: ئڕا ئیمە سەرکیشی‌کەرەیل لە ئێ پێشانگا چە ئاواتێگ دێری؟
-” ئڕادان…ئاوات…لەشساقی و خوەشی…دێرم!”
ئێ ڕستەی ئاخرە لە حاڵێگا وەت کە پاێ چەپێ وە خوەشیەو کوتادە زەۊا و لە زەبەردێ زەۊ پێشانگا هاتە لەرە.
ئێرنگە دجارە گەێ بڕ ترەک بۊ کە زۊزی لە دەورێ کوو بوون و هەر ئەو پرسیارەیلە دجارە لە شوون یەک لە لێ بپرسن. ئاێەم ئاسنی مەتەڵ ئیمە هیچکات لە پاشخوان‌دان وە ئێ پرسیارەیلە شەکەت نەۊ. لە سەر وەخت خوەی خەنس و پا کوتادە زەۊا و لە سەر وەخت باڵێ تەکان دا و گاجار هەم وە چەو نارنجی ڕەنگێیەو چەوێگ قرپان.
ئەۊ بەرنامەیلێ وە بێ هیچ هەڵەێگ ئەنجام دا و خودا سپاردی کرد و ئەگەر یەکێ لە ئێ شەوەیلە پەڕەوازڵەکێگ لە دەروەچ پێشانگا ناتادە ناو ،شەو و ڕووژەیلێ هەر وە ئێ شێوە بردەو سەر.
پەڕەوازڵەک هلاێ چەو نارنجی ڕەنگ ترووم کە لە ناو تیەریکی درەوشیاد ،کرد.
پەڕەوازڵەک نیشتە بان شان ئاێەم ئاسنیەو .باڵێ کیشادە بان چەو ترووما و وە ناهمێدیەو وەت “واێ چ نۊر سەردێگ!”
ئاێەم ئاسنی تواس بۊشێد: “یە نۊر نییە! یە چەو منە!” بەڵام تەنیا تۊەنس پاشخوان شمارە یەک بۊشێد : “ناو…من…تروومە.”
پەڕەوازڵەک وەت: “لە ڕاسی! منیش پەڕەوازڵەکێگم ،ناوم باڵ‌باڵیە.”
ئاێەم ئاسنی ڕستەێ شمارە دو خوەێ وەت :”من…لە…ناو…ئەزموونگا…پەێا…بۊمە.”
پەڕەوازڵەک وەت :” ئەزموونگا… باێەس وڵات ڕەنگینێ بوود”
ئێکەش تەکانێ دا وە شاخەکەیلێ و وەت: “منیش لە قەێ دار بەڕۊیگ پەێا بۊمە…
تا ئێڕنگە دار بەڕۊێگ کە تازە بەر گرتۊد وە چەو دیدە؟”
ترووم وەت : “ئێرنگە…پسا…پاشخوان…پرسیارەیل…بێ‌نرخ…ئیوە…دەمەو ” و وە دەنگ بەرزێگەو پریکەێ دا لە خەنێ هاهاهاها…
پەڕەوازڵەک فرە خەمبارەو بۊ و ڕەنگ بالەیلێ پەڕی و وە دەنگ نزمێگەو وەت ” باێەس بوەخشید، زانم باڵەیل من فرە ڕەنگین و ورشەکەر نیین ،ئاخر من تازە هەر دۊەکە لە شەفیرە هاتمەسەو دەیشت و هیچ کەس چیشتێ ئڕام نەوەتێە ، تەنیا یادم دانە کە چۊن لە دەس پەلەوەرەیل شەوانە دەرچم و هۊرم وە شەم‌شەمەکوورەکەیلەو بوود…”
ئاێەم ئاسنی وە بەرنامەێ خوەێ کە وەرجێ لە وە ئڕاێ داڕێژە بۊد دجاره دریژە داو وەت: “فرەتر…لە…گیشتێ…لە…ڕۊن چەور…خوەشم…تێد…و لە…بەستەنی…وەل…مرەباێ زەردەلۊا…بەدم تێد.”
پەڕەوازڵەک لە پاشخوانێ وەت :” من فرەتر خوەشم لە قەپ‌دان لە وەڵنگەیل تەرچگ بەڕۊ تێد و تا ئێرنگە مەزەی ڕۊن چەور نەچەشیمە…
تو خوەشد لە وەڵنگ بەڕۊ تێد؟ ئەگەر بتوای تۊەنم کوتێگ ئڕاد وەلا بارم…”
ئایەم ئاسنی تواس بۊشێد کە هاتێ چەشین مەزەێ چێشتەیل تازە فکر خاسێگ بوود بەڵام لە ناکاو پاشخوان ئامادەێ شمارە پەنج زۊزی هاتە دەمێا :
“- بانان…فرە خاس و…وەرچەوبگرێگ…ها لە…موودەێان.”
پەڕەوازڵەک هناسێگ هەڵکیشا و وەت :” تو وە وشەیل فرە سەخت ودریژێگەو قسیە کەی ،من کە وە پید وەتم ! تازە لەو شەفیرەێ تەنگ و تیەریکە هاتمەسە دەیشت و ڕاسێ بتوای هێمان هیچ نیەزانم .”
ئاێەم ئاسنی وە جیەڵێگەو وەت: ” من…باێەس…کارێگ…بکەم…کە ئڕاێ…بەرنامەڕێژی…بۊمە.”
پەڕەوازڵەک وەت :” بایەس بوەخشێ دی وەخت چێنمە ،خودا لە پێشتد ترووم هەنین!”
ئاێەم ئاسنی وە دەنگ سەنگینێگەو لە حاڵێگا کە پسا پا کوتادە زەۊا ،وەت:”ئڕادان…ئاوات…لەشساقی و خوەشی…دێرم.”
پەڕەوازڵەک وەت :”سپاس” و ئێکەش وە ئارامێگەو وە باڵێ ماچێگ لە گووناێ ئاێەم ئاسنی کرد و لە دەروەچ پێشانگا چێ ئەو دەیشت.
ئاێەم ئاسنی وە چەو نارنجی ڕەنگێیەو نووڕس وە چێین پەڕەوازڵەک و ئڕا ماوەێ فرەێگ هەست گەنێگ داشت ،لە وەر خوەێەو فکر کرد.”باڵ‌باڵی وەل گیشتێ سەرکیشی‌کەرەیلا جیاواز بۊ .چێشت ترەک بۊ. پرسیارەیلێ پرسی کە لە ناو بەرنامەیل من نەۊ وە ئێ خاترە بۊ کە پاشخوانەیل من ژێربان بۊن و هەڵە لە ئاو دەرهاتن. ئەۊ تەنانەت یەکجاریش دەسخوەشی لە من نەکرد…هێمان شوون باڵەیلێ لە بان گوونایلم هەست خوەشێگ دەێدە پیم.
دەنگێ فرە لە دڵ نیشت…ئەۊ وە هەنینم چڕییەم…ئەۊ وە پیم وەت ترووم هەنین! ئێ فکرەیلە هەست خوەشێگ دانە پێ.
ئەوقەرە لە دیین پەڕەوازڵەک شادەو بۊد کە نەڕەسیەو کەێ دەر پیشانگا واز بۊیە و سەرکیشی‌کەرەیل چۊن هاتنەسە ناو و دەورێ داوڕینە .
هەناێ مەردم فرەیگ دەورێ گرتن و پرسیارەگان یەکە یەکە لە لێ پرسین ،ئەۊ دو پرسیار یەکم ژێربان وەت و پرسیار سێیەم هەم وە هەڵە وەڵام داوە.
– “هاهاهاها !ئێرنگە پسا وە پرسیارەیل بێ نرخێگ پاشخوان دەمەو.!”
یەکێ لە کەسایەتەیل ناسیاگ و دیاری کە پسا لە ئاێەم ئاسنی سەرکیشی کرد وە قینێگەو وەت :
“یە پسا تۊلەکی وە پیمان کەێد” وە هەڵەپڵە چێ ئڕا لاێ سەرئەندازیار ئەو بەش پێشانگا تا بۊشێد چوە وە سەر ئاێەم ئاسنی هاتێیە.
بەڵام ئاێەم ئاسنی تازە پسا هاتەو سەر هاز و پاشخوانەیل ڕاس و سەروەخت دا و لەنوو بڕ فرەێگ وە ئافەرین وەتن دەورێ داوڕین.
– خودا لە پێشتدان بەرنامەێ تەمام بۊ.
ئاێەم ئاسنی وە پەژارەێگەو فکر کرد:
– خوەزێەو باڵ‌باڵی بتۊەنسا ئێ مەردمە بۊنێ تا بڕەسێدەو چۊن ئڕام خوەشی کەن.دڵنیام کە ئەوسا فرەتر خوەشی ئڕام کرد ! پەشێوم ،نیەزانم ئمشەو هەم تێد یا نە..واێ! ئەگەر شەمشەمەکوورەک گرتۊدەێ چوە؟ دڵ ئاێەم ئاسنی سیتگ دا،هەستێگ کە تا ئێرنگە وە سەرێ نەهاتۊد. بەڵام پەڕەوازڵەک هات و وە ئارامێگەو فچانە بن گووشێ و وەت “ئڕا یەگ کەمێگ لە بان شاند داکاسیەم هاتمەسە ئێرە ئمجا ئێکەش دجارە باڵەو گرم و چم.
ئێرە ئارام و بێدەنگە!.”
دەنگ قرچ قەۊێگ لە ناو چناوکەێ ئاێەم ئاسنیا هێز گرت.”ناو…من…ترومە.”
پەڕەوازڵەک وە ئەمنێگەو وەت:”ناوت لە هۊرەو نەوردمە ،ڕاسی برا و خوەیشک نەێری؟”
ئاێەم ئاسنی تواس بویشێ کە لە گیشتێ دنیا کەسێگ جوور ئەۊ نییە،تەنانەت لە ناو ئەزموونگا هەم هیچ ئامرازێگ جوور ئەۊ نییە ،هاتێ لە ناو گیشتێ شارەیلیش.
بەڵام تەنیا توانس پاشخوان شمارە دو بویشێ:
“من…لە…ناو…ئەزموونگا…پەێا…بۊمە.”
پەرەوازڵەک لە حاڵێگا پسا خس ئەو هۊرێ وەت:”یەێجارترەک یە وە پیم وەتۊد ،ڕاسی ئڕا چوە بڕێگ چشتەیل چەنجارە ئۊشید؟
لە دجارە وەتنێیان شەکەت نیەۊد؟ فرەخاس دی باێەس بچم ،فرە ورسگمە. هێمان قنجگێ وەڵنگیش نەخواردمە،ئەو شەمشەمەکوورەکە خوەێ دڕا کردێەسە قەێ دارەگەێا…تا یەکەوگرتن ترەک خودا لە پێشتد ترووم هەنین!”
پەڕەوازڵەک دجارە ماچێگ لە گوونای ئاێەم ئاسنی کرد و باڵەو گرت لە دەروەچ چێ ئەو دەیشت. ئاێەم ئاسنی تا قەێر فرەێگ وە ئەۊ فکرەو کرد .چەوێ لە ئەوسا فرەتر درەوشیاد،لە ناو دڵ ئاسنینێەو لە وەر خوەێەو وەت:” ئەۊ دجارە تێدەو! ئەۊ دووسم دێرێد، ئەۊ هاوڕێ منە. زانم دجارە تێدەو و نیشێدە بان شانم.
تو ئۊشی بوود یاد بگرم بێجە ئێ وشەیلەگ ئڕام بەرنامەڕێژی بۊیە چێشتێ وە پێ بۊشم؟
ئەگەر بتۊەنم یەکمجار دەسخوەشی لە لێ کەم ئڕا یەگ بۊەسە دووسم و ئێکەش وە پێ ئویشم کە یەکم کەسێگە کە بۊمەسە دووس وەلێا”
وە چەو نارنجی ڕەنگێیەو وە بێ تاقەتیەو نووڕسە دەروەچە.
پەڕەوازڵەک هاتەو ناو بەڵام ڕەفتارێ ئڵاجەۊ بۊ ،وە هەپ‌وهەوڵەو فڕەێ خوەێ دا لە ناو دەروەچە و وە زەبەردێگەو دا لە ناو دەمچەو ئاێەم ئاسنی.
هاوار کرد:”ها لە شوونم ،ترووم ،ها لە شوونم.”
ساکی سیەێگ لە نزیک دەروچە بۊ ، گڕێ پێ نەچێ شەمشەمەکوورەکێ هاتە ناو پێشانگا.
باڵ‌باڵی لە حاڵێگا خوەی چەوسانۊدە گووناێ ئاێەم ئاسنیەو ،وە لاڵکیانێگەو وەت: “نەیلی بخوەێدەم !دەسێگ بخە ئەو پێ.”
ئاێەم ئاسنی وە بێ کوومێگەو تواس بۊشێ ،ڕخد نەچوو من زووردارترین ئامراز ناو ئێ پێشانگامە و نیەیلم کەسێگ ئازارد بەێد.
بەڵام لە جی ئێ قسیە وەت : “ناو…من…ترومە.”
شەمشەمەکوورەک خڕێگ خواردە دەور ئاێەم ئاسنیەو چەوێ کەفت لە پەڕەوازڵەک کە پسا وەلێا قسیە کەێد.
پەڕەوازڵەک وە لاڵکیانێگەو وەت :
” هۊرد وە پیمەو بوود تروم !”
ئاێەم ئاسنی تواس دەنگ بخەێد ئەو بن قوڕگ تا وە شەمشەمەکوورەک بۊشێ شوون بووڕ لەێرە بچووەو دەیشت ، بەڵام دجارە ڕستەێگ وەت کە ئڕای بەرنامەڕێژی کردۊن:
“من…لە…ئەزموونگا…پەێا…بۊمە.”
شەمشەمەکوورەک دگانەیلێ چقان لە زگ پەڕەوازڵەک بەڵام نەتۊەنس قۊتێا بەێ و پەڕەوازڵەک کەفتە بان پاێ ئاێەم ئاسنی ، شەمشەمەکوورەک چەن خڕ وە دەور ئاێەم ئاسنیەو خوارد بەڵام نەتۊەنس باڵ‌باڵی بۊنێدەو و لە دەروەچە چێ ئەو دەیشت.
پەڕەوازڵەک وە ناڵەوە وەت: “باڵم تلیشیاس ،واێ تروم ئڕا هۊرد وە پیمەو نەۊ؟”
ئاێەم ئاسنی بێ‌وچان پاشخوان دا:
“ئێرنگە پسا پاشخوانِ پرسیارەیلِ بێ‌نرخ ئیوە دەمەو،هاهاهاها…!”
لە پاشخوانێ کە داۊد فرە پەشێو بۊ و لەشێ نیشتە لەرزین بەڵام نەتۊەنس بێجە ئەوە چێشتێ بۊشێ.
باڵ‌باڵی لە بان زەۊ پسا لەرزی و پەلەپرتی کرد ،هەر چێ کووشا باڵەو بگرێ نەتۊەنس و جوور باڵفڕنەک وە دەور خوەێەو خڕ خوارد.
وە ناڵەیگەو وەت : ” تو ڕەفیق من بۊد ،ئڕا هیشتێ لێوا وە سەرم بارێ؟ خوەزێیەو بزانی چۊن زامدار بۊمە!”
لەێ ئانا دجارە ئایەم ئاسنی وە دەنگ خڕوپووقێگەو وەت : ” من فرەتر لە گیشتێ لە ڕۊن چەور خوەشم تێد و لە بەستەنی وەل مرەباێ زەردەلۊا قێزم تێد.”
پەڕەوازڵەک وە هناسەبڕگی و وە دەم نزرەکەتەو لە حاڵێگا باوەڕێ نەۊ ،وەت:
“یە چوە ئۊشی ؟ تو مەگەر ڕەفیق من نیید؟ هە قردگێ ئڕام ناڕاحەت نەۊدە؟”
لە پاشخوانێ ئەژنەفت: “بانان فرە خاس و وەرچەوبگرێگ ها لە موودەێان”
باڵ‌باڵی لە حاڵێگ پسا دەنگێ بێ‌نز و بێ‌هازترەکەو بۊ وە دەم گیانەو وەت :
“چەنێ بێ هەست و دڵڕەقید.”
ترووم وەت:”من باێەس کارێگ کە ئڕای بەرنامەڕێژی بۊمە ئەنجام بەم.”
باڵ‌باڵی کە دی نەتۊەنس تەکان بخوەێ یەی کەشە ترەک باڵێ برد ئەو بان و وە ئارامێگ هاوردەو خوار و وە بێ نزێگەو وەت : “خودا لە پێشتد ترووم هەنین” و هناس ئاخرێ کیشا.
ئاێەم ئاسنی وە دەنگ بەرزێگەو وەت : “من ئڕا ئیوە ئاوات لەشساقی و خوەشی دێرم!” و پاێ وە قایم کوتادە زەۊا ئەو چۊنە کە زەۊەگە لەریادەو.
ئێ کەش بێدەنگی مەرگبارێگ ساڵون پێشانگا داوڕی ،پەڕەوازڵەک وە بێ گیان لە بان پای ئاێەم ئاسنی کەفتۊد.
کەم کەم ڕووژا هات و دجارە دەرەیل پێشانگا واز بۊن و سەرکیشی‌کەرەیل هاتنە ناو و دەور ئاێەم ئاسنی گرتن.
ناود چوەس؟ یە پرسیار شمارە یەک بۊ…ئاێەم ئاسنی فکرە کرد و لە پەژارە چمان قەڵبێ گووشاننەو.
“باڵ‌باڵی…وە پیم…وەت…ترووم…هەنین…هیچ‌کەس…تا ئێرنگە…وەێ ناوە…نەچڕۊدەم.”
پرسیار دێیەم :لە کوو پەێا بۊدە؟
ئاێەم ئاسنی کە ئەنوو گرتۊدەێ و تواس دەس بنەیدەو گیری وەت:
“باڵ‌باڵی وەت …لە گژ…دار بەڕۊێگ…پێیا…بۊیە…من تا ئێرنگە…دار بەڕۊ…نەیمە.”
ئەۊ دی وە هیچکام لە پرسیارەیلێ کە ئڕای بەرنامەڕێژی کردۊن پاشخوان دروسێگ نەێادەو .
دی باڵەیلێ تەکان نەیاد و پا وە زەۊا نەکوتاد ،تەنانەت وە چەو نارنجی ڕەنگێیەو هەم دی چەو لە کەس نەقرپان.
پەڕوو گەورای چەرمگێ کە جوور کفن بۊ هاوردن و کیشانە مل ئاێەم ئاسنیا و لە بانێ نۊسان .”خراو بۊیە.”
لە ژێر ئەو پەڕوو چەرمگە کە لێوای کفن بۊ ،ئایەم ئاسنی وە بێدەنگ وساۊد ،بەڵام شەو هەنای وا لە دەیشتا شەنیادە ناو ساڵون پێشانگا و وەل خوەیا بوو کولووکەیل دار بەڕۊ و دەنگ خشەی وەڵنگەیلێ هاورد ،دەنگ بێ‌نزێگ لە ژێر پەڕوو چەرمگا هات.
چمانێ کەسێ لە ژێرێ پسا چیشتێگ فێر بوود و لە شوون یەک وەت:
“باڵ‌باڵی…بەڕۊ…زامدار بۊیە.”
